Van slimme chatbots tot gepersonaliseerde behandeladviezen: AI in de ggz kan voor ingrijpende vernieuwingen zorgen. Het recent verschenen AI Kompas GGZ laat zien hoe innovatieve toepassingen kunnen helpen de ggz toekomstbestendig te maken. Tegelijkertijd waarschuwt het rapport voor risico’s zoals ondoorzichtige algoritmes en verlies van menselijk contact. Hoe benutten we de kracht van AI, zonder de kern van zorg te verliezen?
De ggz in Nederland staat onder grote druk. Wachttijden lopen op, het personeelstekort blijft nijpend en de zorgvraag groeit onverminderd. In die context biedt AI een veelbelovende uitweg. Technologie lijkt steeds vaker een rol te kunnen spelen in het verlichten van werkdruk, verbeteren van de diagnostiek en het personaliseren van behandelingen. Tegelijkertijd roept de opmars van AI ook fundamentele vragen op: over ethiek, privacy en het menselijke aspect van zorg.
AI-gestuurde triagetools
Het onlangs verschenen AI Kompas voor de Geestelijke Gezondheidszorg van AI Coalitie voor Nederland (AIC4NL) laat zien dat AI op verschillende niveaus al waarde toevoegt. Zo blijkt in de praktijk dat toepassingen zoals automatische samenvattingen van intakegesprekken en AI-gestuurde triagetools de efficiëntie aanzienlijk kunnen verbeteren. Ook in de diagnostiek worden stappen gezet, bijvoorbeeld door middel van analyse van spraak- of tekstpatronen om symptomen van depressie, angst of zelfs suïcidale gedachten vroegtijdig te herkennen.
Daarnaast biedt AI mogelijkheden om zorg beter af te stemmen op de individuele cliënt. Behandeladviezen zijn steeds beter te personaliseren. Virtuele assistenten maken psychologische ondersteuning bovendien laagdrempeliger en continu beschikbaar, ook buiten de muren van de spreekkamer.
Weinig coördinatie
Toch is de invoering van AI geen vanzelfsprekend succesverhaal. Volgens Nicky Hekster, auteur van het AI Kompas voor de Geestelijke Gezondheidszorg, ontbreekt het in Nederland aan samenhang. “Er is veel versnippering en toepassingen schalen niet echt op. Iedereen is in zijn eigen regio bezig en dan zie je applicaties opduiken die je elders ook weer tegenkomt. Maar er is weinig coördinatie. Dat moet echt anders, zodat het hele land ervan kan profiteren.”
Volgens Hekster gebeurt er al heel veel op AI-gebied. Maar zonder goede samenwerking en data-uitwisseling blijft veel potentieel nog steeds onbenut. “AI in de zorg heeft data nodig. Dat betekent soms dat ggz-instellingen data moeten delen met bijvoorbeeld een universiteit of een andere instelling in de buurt. En juist dát is een landelijk probleem,” legt hij uit. “Zodra je data wilt combineren, bijvoorbeeld met informatie van een huisarts of een laboratorium, dan loop je tegen muren aan.”
AI-act
Nieuwe wet- en regelgeving, zoals de Europese AI-verordening (AI Act), legt vanaf 2025 bovendien strikte eisen op aan transparantie, ethiek en veiligheid bij het gebruik van AI in de zorg. Dat stelt hoge eisen aan ontwikkelaars én zorginstellingen. Daarbij speelt ook de werkdruk van professionals een rol. Zij zijn op zich positief over de inzet van AI, maar maken zich zorgen dat technologie hun werk onpersoonlijker of bureaucratischer maakt. Ten slotte wijst het rapport op een minder besproken risico: de ecologische voetafdruk van AI. Grootschalige AI-systemen vergen enorme rekenkracht en energie. Dat vraagt om bewuste, duurzame keuzes bij de inzet van AI in de zorg.
Nationaal gecoördineerde aanpak
Het AI Kompas voor de Geestelijke Gezondheidszorg pleit voor een nationaal gecoördineerde aanpak. Niet alleen om kennis en ervaringen te bundelen, maar ook om te zorgen voor een breed gedragen visie en bijpassend beleid. Ondersteuning van professionals, toetsing van toepassingen en het ontwikkelen van ethische kaders zijn essentieel om AI in de ggz op een verantwoorde manier te integreren.
Waardevolle aanvulling
AI zal de menselijke zorg niet vervangen, zo is de boodschap, maar kan wel een waardevolle aanvulling zijn. Mits goed ingezet, met oog voor privacy, uitleg en het menselijke contact, kan kunstmatige intelligentie helpen om de kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van de geestelijke gezondheidszorg blijvend te verbeteren.
Dit is een artikel van Dutch Health Hub. Wil je op de hoogte blijven van al het nieuws uit de zorgsector? Neem dan een kijkje op de hub en meld je aan voor de wekelijkse nieuwsbrief.
